Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa gospodaruje Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa. Podstawową formą rozdysponowania stała się dzierżawa

Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR) gospodaruje Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa w drodze w pierwszej kolejności wydzierżawienia albo sprzedaży nieruchomości rolnych na powiększenie lub utworzenie gospodarstw rodzinnych. Obecnie podstawową formą rozdysponowania stała się dzierżawa.

DZIERŻAWA NIERUCHOMOŚCI

Dzierżawa nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa prowadzona jest na zasadach określonych ustawie z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, ustawie z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości ZWRSP oraz o zmianie niektórych innych ustaw oraz Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 stycznia 2009 r. w sprawie szczegółowego trybu przeprowadzania przetargów na dzierżawę nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.         

KOWR umowę dzierżawy zawiera po przeprowadzeniu przetargu ofert pisemnych lub publicznego przetargu ustnego, z tym, że nieruchomości rolne podlegają w pierwszej kolejności dzierżawie w trybie przetargu ograniczonego (ustnego licytacyjnego lub ofert pisemnych), w którym mogą uczestniczyć wyłącznie:
1) rolnicy indywidualni, w rozumieniu przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego, zamierzający powiększyć gospodarstwo rodzinne, jeżeli mają oni miejsce zamieszkania w gminie, w której położona jest nieruchomość wystawiana do przetargu lub w gminie graniczącej z tą gminą,
2) osoby posiadające kwalifikacje rolnicze określone w przepisach o kształtowaniu ustroju rolnego, zamierzające utworzyć gospodarstwo rodzinne w rozumieniu tych przepisów,
3) pracownicy zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej zamierzający utworzyć gospodarstwo rodzinne, lub
4) rolnicy, którzy po dniu 31 grudnia 1991 r. sprzedali Skarbowi Państwa nieruchomości niezbędne na cele publiczne, lub
5) członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych postawionych w stan likwidacji lub upadłości, zamierzający utworzyć gospodarstwo rodzinne, lub
6) repatrianci w rozumieniu przepisów o repatriacji, przybyli do Rzeczypospolitej Polskiej nie wcześniej niż 6 lat przed dniem przetargu, lub
7) spółki prawa handlowego, w których 100% akcji albo udziałów należy do pracowników zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej.

W województwie łódzkim dotychczas KOWR organizował publiczne przetargi ograniczone ustne licytacyjne, ze względu na jasność i jawność procedury .

Przetargi ofert pisemnych KOWR organizuje na wniosek Rady Społecznej działającej przy Oddziale Terenowym, Izby Rolniczej lub co najmniej dwóch rolników. W takim przypadku wysokość czynszu nie jest decydującym kryterium wyłaniania zwycięzcy. Zasady działania Rad Społecznych omówimy w kolejnym artykule.

Przepisy ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (art. 29 ust. 3bc) zastrzegają, że w jakimkolwiek przetargu na dzierżawę albo sprzedaż nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa organizowanym przez KOWR nie mogą brać udziału podmioty (osoby), które:
1)    mają zaległości z tytułu zobowiązań finansowych wobec KOWR, Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, a w szczególności zalegają z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, z wyjątkiem przypadków gdy uzyskały one przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu, lub
2)    w okresie 5 lat przed dniem ogłoszenia przetargu władają lub władały nieruchomościami Zasobu bez tytułu prawnego i mimo wezwania Krajowego Ośrodka nieruchomości tych nie opuściły.

W przetargach ograniczonych skierowanych m.in. do rolników indywidualnych, dodatkowo poza ograniczeniami o których mowa powyżej, nie może uczestniczyć osoba, która (art. 29 ust. 3ba):
1)    kiedykolwiek nabyła z Zasobu nieruchomości o powierzchni łącznej co najmniej 300 ha użytków rolnych, przy czym do powierzchni tej wlicza się powierzchnię użytków rolnych, które zostały nabyte z Zasobu, a następnie zbyte, chyba że zbycie nastąpiło na cele publiczne, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, lub
2)    (dotyczy osób które po dniu 29.04.2016 r. nabyły nieruchomości Zasobu w ramach pierwszeństwa nabycia lub w przetargu ograniczonym lub z rozłożeniem ceny sprzedaży na raty) naruszyła chociażby jedno z postanowień umowy określonych w art. 29a ust. 1 pkt 1 lub 2, lub 3 ustawy, lub
3)    w dniu opublikowania wykazu nieruchomości Zasobu przeznaczonych do dzierżawy, posiadała udziały lub akcje w spółkach prawa handlowego będących właścicielami nieruchomości rolnych lub w spółce zależnej lub dominującej w stosunku do takiej spółki, z wyjątkiem akcji dopuszczonych do obrotu na rynku giełdowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2014 r. poz. 94, z późn. zm.).

Za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne:
- prowadzone przez rolnika indywidualnego,
- w którym łączna powierzchnia użytków rolnych jest nie większa niż 300 ha.

Za rolnika indywidualnego, uważa się osobę fizyczną będącą:
-    właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha,
-    posiadającą kwalifikacje rolnicze,
-    co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego,
-    prowadzącą przez okres co najmniej od 5 lat osobiście to gospodarstwo (wymóg ten nie dotyczy rolników, którzy w dniu ogłoszenia wykazu nieruchomości Zasobu przeznaczonych do dzierżawy mieli nie więcej niż 40 lat – art. 29 ust. 3bb pkt 1 ustawy).

Uważa się, że osoba fizyczna:
1) osobiście prowadzi gospodarstwo rolne, jeżeli:
a) pracuje w tym gospodarstwie,
b) podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie;
2) posiada kwalifikacje rolnicze, jeżeli uzyskała:
a) wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe, średnie lub wyższe lub
b) tytuł kwalifikacyjny lub tytuł zawodowy, lub tytuł zawodowy mistrza w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub
c) wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie albo wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i ukończone studia podyplomowe w zakresie związanym z rolnictwem, albo wykształcenie średnie inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub
d) wykształcenie podstawowe, gimnazjalne lub zasadnicze zawodowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 5-letni staż pracy w rolnictwie.

2. Za staż pracy (odpowiednio 3 lub 5 lat), uznaje się okres, w którym osoba fizyczna:
1) podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników, lub
2) prowadziła działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym o obszarze nie mniejszym niż 1 ha stanowiącym jej własność, przedmiot użytkowania wieczystego, przedmiot samoistnego posiadania lub dzierżawy, lub
3) była zatrudniona w gospodarstwie rolnym na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę, wykonując pracę związaną z prowadzeniem działalności rolniczej, lub
4) wykonywała pracę związaną z prowadzeniem działalności rolniczej w charakterze członka spółdzielni produkcji rolnej, lub
5) odbyła staż, o którym mowa w art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.), obejmujący wykonywanie czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej.

KWALIFIKACJE ROLNICZE - zgodnie z ustawą o kształtowaniu ustroju rolnego, uważa się że osoba fizyczna posiada kwalifikacje rolnicze, jeżeli uzyskała:
1)     wykształcenie podstawowe, gimnazjalne lub zasadnicze zawodowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 5-letni staż pracy w rolnictwie, lub
2)     wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie albo wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i ukończone studia podyplomowe w zakresie związanym z rolnictwem, albo wykształcenie średnie inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub
3)     tytuł kwalifikacyjny lub tytuł zawodowy, lub tytuł zawodowy mistrza w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub
4)     wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe, średnie lub wyższe.
Wykaz kierunków studiów, zawodów oraz tytułów kwalifikacyjnych, których ukończenie lub posiadanie uznaje się za posiadanie kwalifikacji rolniczych, określony został w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 17 stycznia 2012 r. w sprawie kwalifikacji rolniczych posiadanych przez osoby wykonujące działalność rolniczą (Dz. U.  z 2012 r., poz. 109).

Wysokość wywoławczego czynszu dzierżawnego za jeden hektar gruntu w danej klasie, położonego w określonym okręgu podatkowym regulowana jest przez rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 sierpnia 2016 r. w sprawie sposobu ustalania wysokości czynszu dzierżawnego w umowach dzierżawy nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, od wszystkich składników nieruchomości: gruntu, budynków, budowli i urządzeń, nasadzeń wieloletnich. Stawki czynszu dzierżawnego zostały w sposób przejrzysty zaprezentowane w tabeli stawek, stanowiącej załącznik do tego rozporządzenia. 

Nie ustala się czynszu dzierżawnego od użytków rolnych klasy VI i VIz, gruntów pod rowami – W; gruntów zadrzewionych i zakrzewionych na użytkach rolnych– Lzr; nieużytków – N; gruntów leśnych – Ls i Lz; gruntów rolnych zabudowanych– Br; terenów komunikacyjnych – dr, Tk, Ti oraz Tp.

Zgodnie z art. 29 ust. 3b pkt 1 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, KOWR może zastrzec, że w przetargu mogą uczestniczyć wyłącznie rolnicy indywidualni, w rozumieniu przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego, zamierzający powiększyć gospodarstwo rodzinne, jeżeli mają oni miejsce zamieszkania w gminie, w której położona jest nieruchomość wystawiana do przetargu lub w gminie graniczącej z tą gminą. 

W przetargach ograniczonych ustnych licytacyjnych organizowanych przez KOWR w woj. łódzkim zastosowanie tego przepisu sprawdza się znakomicie – do minimum zostały wyeliminowane przypadki, kiedy jeden podmiot wygrywał wszystkie przetargi w danej miejscowości w jednym czasie. Większa liczba rolników może skorzystać z oferowanych gruntów.

W przypadku, kiedy nieruchomość rolna nie zostanie wydzierżawiona w przetargu ograniczonym, w następnej kolejności KOWR organizuje przetarg nieograniczony, chyba, że wpłyną wnioski rolników lub organizacji rolniczych o zorganizowanie kolejnego przetargu ograniczonego.

Nieruchomości nierolne są wydzierżawiane w przetargach nieograniczonych ustnych licytacyjnych.

SPRZEDAŻ NIERUCHOMOŚCI

Sprzedaż nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa prowadzona jest na zasadach określonych ustawie z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, ustawie z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości ZWRSP oraz o zmianie niektórych innych ustaw oraz rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego trybu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa i ich części składowych, warunków obniżenia ceny sprzedaży nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków oraz stawek szacunkowych gruntów.         

W okresie 10 lat od dnia wejścia w życie ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości ZWRSP oraz o zmianie niektórych innych ustaw (od 30 kwietnia 2016 r.), sprzedaż nieruchomości wchodzących w skład Zasobu została wstrzymana, za wyjątkiem:
1)         nieruchomości i ich części przeznaczonych w:
a)    miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, lub
b)    ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
– na cele inne niż rolne, w szczególności na parki technologiczne, parki przemysłowe, centra biznesowo-logistyczne, składy magazynowe, inwestycje transportowe, budownictwo mieszkaniowe, obiekty sportowo-rekreacyjne, lub
2)         nieruchomości położonych w granicach specjalnych stref ekonomicznych, lub
3)         domów, lokali mieszkalnych, budynków gospodarczych i garaży wraz z niezbędnymi gruntami oraz ogródków przydomowych, lub
4)         nieruchomości rolnych o powierzchni do 2 ha
5) udziałów we współwłasności nieruchomości, o których mowa w pkt 1–4

W przypadkach uzasadnionych względami społeczno-gospodarczymi, Minister właściwy do spraw rozwoju wsi, na wniosek Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, może wyrazić zgodę na sprzedaż nieruchomości lub ich części innych niż wyżej wymienione.

Sprzedaż nieruchomości rolnej przez KOWR może nastąpić, jeżeli w jej wyniku łączna powierzchnia użytków rolnych:
1)   będących własnością nabywcy nie przekroczy 300 ha, oraz
2)   nabytych kiedykolwiek z Zasobu przez nabywcę nie przekroczy 300 ha.

Do sprzedaży KOWR przeznacza w szczególności nieruchomości przeznaczone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele nierolne oraz nieruchomości rolne powierzchni do 2 ha.

Zarówno w trybie przetargowym jak i bezprzetargowym, przeznaczając nieruchomość do sprzedaży KOWR podaje do publicznej wiadomości wykaz o zamiarze sprzedaży.

SPRZEDAŻ W TRYBIE BEZPRZETARGOWYM

W pierwszej kolejności KOWR bada, czy w stosunku do nieruchomości przeznaczanej do sprzedaży występują podmioty, który przysługuje pierwszeństwo w jej bezprzetarowym nabyciu, zgodnie z art. 29 ust. 1, po cenie ustalonej w sposób określony w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, tj:

- spółdzielnia produkcji rolnej władająca faktycznie zbywaną nieruchomością, do której użytkowanie ustanowione na rzecz tej spółdzielni wygasło z dniem 31 grudnia 1993 r.,
- dzierżawca zbywanej nieruchomości, jeżeli dzierżawa trwała faktycznie przez okres co najmniej trzech lat,
- zarządzający specjalną strefą ekonomiczną w odniesieniu do nieruchomości położonych w granicach specjalnych stref ekonomicznych lub przeznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele przemysłowe, usługowe lub przemysłowo-usługowe i położonych na obszarach, na których, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o wspieraniu nowych inwestycji.

W razie zbiegu uprawnień do pierwszeństwa w nabyciu nieruchomości stosuje się kolejność zgodnie z wyżej wymienionymi punktami.

Samo posiadanie uprawnienie do pierwszeństwa w nabyciu nieruchomości przez dany podmiot nie daje jeszcze prawa do jej zakupu – najpierw KOWR musi przeznaczyć daną nieruchomość do sprzedaży a następnie zawiadomić uprawnionego o możliwości przystania z prawa bezprzetargowego jej nabycia, za ceną i na warunkach podanych w zawiadomieniu.

Osobie uprawnionej nie przysługuje roszczenie wobec KOWR o przeznaczenie danej nieruchomości do sprzedaży na jej wniosek.

SPRZEDAŻ W TRYBIE PRZETARGOWYM

W przypadku braku uprawnionych do bezprzetargowego nabycia nieruchomości przeznaczonej do sprzedaży, nieruchomość przeznacza się do sprzedaży w trybie przetargu ustnego licytacyjnego lub przetargu ofert pisemnych. Podstawowym sposobem sprzedaży jest przetarg ustny, natomiast przetarg ofert pisemnych stosuje się w wypadkach uzasadnionych względami społeczno-gospodarczymi.

Uczestnikiem przetargu może być osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która w wyznaczonych terminie, miejscu i formie wniosła wadium, oraz odpowiednio:
a) stawiła się na publiczny przetarg ustny (licytację) albo
b) w wyznaczonych terminie i miejscu złożyła ofertę w przetargu ofert pisemnych (konkursie ofert), albo
c) w przypadku przetargu ograniczonego została zakwalifikowana do uczestnictwa w nim i stawiła się na publiczny przetarg ustny (licytację) albo w wyznaczonych terminie i miejscu złożyła ofertę w przetargu ofert pisemnych (konkursie ofert).

Uczestnik przetargu może wnieść do Dyrektora Generalnego KOWR zastrzeżenia na czynności przetargowe w terminie 7 dni od dnia dokonania tej czynności. W przypadku wniesienia zastrzeżeń, o których mowa w ust. 1, organizator przetargu wstrzymuje dalsze czynności związane ze sprzedażą nieruchomości oraz zawiadamia o tym na piśmie osobę, która wygrała przetarg. W razie stwierdzenia, że czynności przetargowe zostały dokonane w sposób niezgodny z przepisami, których naruszenie miało wpływ na wynik przetargu, Dyrektor Generalny KOWR unieważnia przetarg.

KOWR ustala wysokość wadium, które nie może być niższe niż 5% ceny wywoławczej i wyższe niż 20% tej ceny. Wadium wpłacane jest przelewem bankowym na podany w ogłoszeniu przetargu rachunek bankowy organizatora przetargu. Wadium wniesione przez uczestnika przetargu, który wygrał przetarg, zalicza się na poczet ceny nabycia.

Przetarg właściwy miejscowo Oddział Terenowy KOWR ogłasza w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscowości, w której położona jest nieruchomość, w urzędzie gminy, właściwej terytorialnie izbie rolniczej oraz siedzibie oddziału terenowego KOWR, co najmniej na 14 dni przed dniem rozpoczęcia przetargu nieograniczonego i co najmniej na 28 dni przed dniem rozpoczęcia przetargu ograniczonego. W jednym ogłoszeniu można zamieścić informacje o przetargach na jedną lub więcej nieruchomości. Informacja o ogłoszeniu przetargu jest umieszczana na stronie internetowej KOWR.

Cenę wywoławczą nieruchomości Zasobu ustala się w wysokości nie niższej niż wartość tej nieruchomości określona przy zastosowaniu sposobów jej ustalania przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami – czyli każdorazowo określoną przez rzeczoznawcę majątkowego, posiadającego stosowne uprawnienia. KOWR nie wykorzystuje tzw. „średnich cen" sprzedaży nieruchomości. Do określonej przez rzeczoznawcę majątkowego wartości nieruchomości doliczane są koszty przygotowania nieruchomości do sprzedaży: prac geodezyjnych, publikacji głoszeń w prasie, dokumentów.

Cena nieruchomości podlega zapłacie nie później niż w dniu zawarcia umowy sprzedaży, jednakże KOWR może rozłożyć spłatę należności na roczne lub półroczne raty, na okres nie dłuższy niż 15 lat, jeżeli przed zawarciem umowy sprzedaży nieruchomości nabywca nieruchomości wpłacił co najmniej 10% jej ceny i przedłożył zabezpieczenie spłaty kwoty należności rozłożonej na raty, a jego sytuacja finansowa pozwala na spłatę tej należności.

Cenę sprzedaży nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków KOWR może obniżyć nie więcej niż o 50%, jeżeli nabywca zobowiąże się do dokonania na tej nieruchomości, w terminie określonym w umowie sprzedaży, nie dłuższym jednakże niż 5 lat od dnia jej zawarcia, nakładów w wysokości co najmniej uzyskanego obniżenia ceny sprzedaży nieruchomości.

W przetargach ograniczonych mogą uczestniczyć wyłącznie podmioty wymienione w części artykułu dotyczącej dzierżawy.

W przetargach ograniczonych nie może uczestniczyć podmiot, który:
1) kiedykolwiek nabył z Zasobu nieruchomości o powierzchni łącznej co najmniej 300 ha użytków rolnych, przy czym do powierzchni tej wlicza się powierzchnię użytków rolnych, które zostały nabyte z Zasobu, a następnie zbyte, chyba że zbycie nastąpiło na cele publiczne, o których mowa w art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami, lub
2) naruszył chociażby jedno z postanowień umowy określonych w art. 29a ust. 1 pkt 1 lub 2, lub 3 UGNRSP, tzn. w przypadku nabycia nieruchomości Zasobu w trybie pierwszeństwa w nabyciu, w trybie przetargu ograniczonego, lub z rozłożeniem spłaty należności na raty, naruszyły chociażby jedno z postanowień umowy sprzedaży, tj.:
a) nieprzenoszenia własności nieruchomości nabytej z Zasobu przez okres 15 lat od dnia nabycia nieruchomości oraz do prowadzenia działalności rolniczej na niej w tym okresie, a w przypadku osób fizycznych do osobistego prowadzenia tej działalności;
b) nieustanawiania w okresie, o którym mowa w lit. a, hipoteki na nieruchomości nabytej z Zasobu na rzecz innych podmiotów niż Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa;
c) zapłaty kwoty w wysokości 40% ceny sprzedaży w przypadku: niedotrzymania przez nabywcę nieruchomości któregokolwiek ze zobowiązań, o których mowa w lit. a i b, albo złożenia nieprawdziwego oświadczenia o pochodzeniu środków finansowych na nabycie nieruchomości Zasobu, lub
3) w dniu opublikowania wykazu, o którym mowa w art. 28 ust. 1, na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej Krajowego Ośrodka tj. w dniu 22.08.2023 r. posiadał udziały lub akcje w spółkach handlowych będących właścicielami nieruchomości rolnych lub w spółce zależnej lub dominującej, w rozumieniu ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych w stosunku do takiej spółki, z wyjątkiem:
a) akcji dopuszczonych do obrotu na rynku giełdowym w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi
b) akcji lub udziałów w spółce, będącej grupą producentów rolnych, o której mowa w ustawie o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw,
4) ma zaległości z tytułu zobowiązań finansowych wobec KOWR, Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, a w szczególności zalegają z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, z wyjątkiem przypadków gdy uzyskały one przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu, lub
5 ) w okresie 5 lat przed dniem ogłoszenia przetargu włada lub władał nieruchomościami Zasobu bez tytułu prawnego i mimo wezwania Krajowego Ośrodka nieruchomości tych nie opuścił.
Podobnie jak w przetargach na dzierżawę KOWR może zastrzec, że ten sam podmiot nie może brać udziału w więcej niż jednym przetargu w przypadku gdy w jednym z przetargów podmiot ten został wyłoniony jako kandydat na dzierżawcę oraz poszczególne przetargi zorganizowano w celu dzierżawy kilku nieruchomości Zasobu znajdujących się na terenie jednego obrębu ewidencyjnego.

Każdy nabywca nieruchomości Zasobu przed zawarciem umowy sprzedaży składa oświadczenie o pochodzeniu środków finansowych na ten cel oraz że nie zawarł umowy przedwstępnej na zbycie tej nieruchomości. Osoba, która złożyła nieprawdziwe oświadczenie podlega odpowiedzialności karnej za składanie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia."

Umowa sprzedaży nieruchomości zbywanej w wyniku rozstrzygnięć przetargów ograniczonych zawiera w szczególności zobowiązania nabywcy do:
1) nieprzenoszenia własności nieruchomości nabytej z Zasobu przez okres 15 lat od dnia nabycia nieruchomości oraz do prowadzenia działalności rolniczej na niej w tym okresie, a w przypadku osób fizycznych do osobistego prowadzenia tej działalności;
2) nieustanawiania w okresie, o którym mowa w pkt 1, hipoteki na nieruchomości nabytej z Zasobu na rzecz innych podmiotów niż Krajowy Ośrodek;
3) zapłaty kwoty w wysokości 40% ceny sprzedaży w przypadku:
a) niedotrzymania przez nabywcę nieruchomości któregokolwiek ze zobowiązań, o których mowa w pkt 1 i 2, albo
b) złożenia nieprawdziwego oświadczenia, o którym mowa w art. 29b ust. 1.

Umowa taka zawiera również zastrzeżenie, że postanowienia, o którym mowa pkt 1-3 powyżej nie stosuje się w przypadku:
1) przeniesienia własności nieruchomości nabytej z Zasobu:
a) na rzecz zstępnego lub przysposobionego, a w przypadku ich braku - krewnego w linii bocznej albo
b) za pisemną zgodą Krajowego Ośrodka;
2) udzielenia pisemnej zgody przez Krajowy Ośrodek na ustanowienie hipoteki na nieruchomości nabytej z Zasobu.
4.  Krajowy Ośrodek może wyrazić zgodę na:
1) przeniesienie własności nieruchomości nabytej z Zasobu - w przypadku gdy nabywca nieruchomości jest osobą fizyczną:
a) zamierzającą powiększyć gospodarstwo rodzinne albo
b) posiadającą kwalifikacje rolnicze w rozumieniu przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego i zamierzającą utworzyć gospodarstwo rodzinne, albo
c) której przyznano pomoc finansową, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020;
2) ustanowienie hipoteki na nieruchomości nabytej z Zasobu - w przypadku gdy hipoteka ma stanowić zabezpieczenie spłaty kredytu zaciąganego na:
a) zakup nieruchomości rolnej na powiększenie gospodarstwa rodzinnego lub
b) zakup inwentarza żywego lub maszyn i urządzeń służących do prowadzenia gospodarstwa rodzinnego, lub
c) budowę, rozbudowę lub modernizację budynków służących prowadzeniu produkcji rolniczej, lub
d) odbudowę budynków zniszczonych w wyniku zdarzeń losowych, lub
e) realizację przedsięwzięcia, na które jest udzielana pomoc ze środków publicznych w związku z zaistniałymi zdarzeniami losowymi.

KOWR przysługuje prawo pierwokupu na rzecz Skarbu Państwa przy odsprzedaży nieruchomości przez nabywcę w okresie 5 lat od nabycia tej nieruchomości.